Je herkent het vast wel: de rust als de afzuigkap of airco uitgaat. Of hoe irritant het kan zijn om elke keer die piepende deur te horen. Hoewel het geluid dat hierbij wordt geproduceerd onder de wettelijke grens van 80 dB ligt, is het ontzettend vermoeiend om dat gebrom of gepiep de hele tijd op de achtergrond te hebben.
In de oktoberuitgave van Bakkerswereld gaven we al tips om gehoorbeschadiging door lawaai op het werk te voorkomen. Maar naast te hard geluid (officieel vanaf 80 dB) kan ook hinderlijk geluid effect hebben op de gezondheid en de prestaties van medewerkers. Judith Veen, projectleider van Hoe hoort het op de werkvloer? en eigenaresse van Heart2Hear, heeft zich gespecialiseerd in geluid op de werkvloer.
Wat voor de een hinderlijk geluid is, hoeft dat voor de ander niet te zijn, maar volgens Judith vraagt elk geluid aandacht: ‘Alle geluiden, zélfs de geluiden die we denken te negeren, worden onbewust verwerkt om de mate van urgentie te bepalen. Het gevolg hiervan is afleiding. Dit heeft direct invloed op je concentratie en productiviteit en het vergroot het risico op fouten. Op de langere termijn leidt geluidsoverlast met name tot vermoeidheid, maar het veroorzaakt ook stress en hoofdpijn. Zelfs nekpijn kan veroorzaakt worden door hinderlijk geluid. Je ziet soms letterlijk de schouders van iemand zakken als een geluidsbron wordt uitgeschakeld. Denk maar aan de rust – ook lichamelijk – die je ervaart als een afzuigkap wordt uitgezet. Geluid vraagt heel veel energie.’ Een lawaaiige omgeving zorgt er ook voor dat het meer moeite kost om te communiceren. Judith: ‘Hinderlijk geluid wordt door veel mensen herkend als een storende en energieslurpende factor. Het is ontzettend vermoeiend om je extra te moeten concentreren om iemand te verstaan. Dit geldt voor goed horende mensen, maar nog meer voor mensen die minder goed horen. Er ontstaan sneller misverstanden, wat kan leiden tot fouten en irritaties.’
‘Hoewel gehoorproblemen vaak worden geassocieerd met oude mensen, manifesteren de eerste subtiele tekenen van gehoorverlies zich al rond je 45ste’, vertelt Judith. ‘Dat hoort bij het normale verouderingsproces, net zoals een leesbril. Aangezien de beroepsbevolking door de hogere pensioenleeftijd gemiddeld steeds ouder wordt en goed horen belangrijk is in de onderlinge communicatie, is geluid een onderwerp dat aandacht nodig heeft. De geluidsomgeving speelt hier een essentiële rol bij.’ Naast het sluipend gehoorverlies dat ontstaat door veroudering, zijn er in Nederland zeker 1,3 miljoen mensen met matig tot ernstig gehoorverlies. Judith: ‘Daarnaast zijn er nog andere gehoorproblemen, zoals oorsuizen, oftewel tinnitus. Dit kan verschillende vormen hebben, van hard tot zacht en van één geluid tot meerdere geluiden. Het kan worden waargenomen zonder dat er sprake is van gehoorverlies. In veel gevallen kost het energie en leidt het eerder tot vermoeidheid.’
Fleur van de Bovenkamp, projectmedewerker bij NBC, kreeg als gevolg van een operatie last van tinnitus. ‘Ik hoor een constante piepruis, vergelijkbaar met het geluid dat je hoort als je de televisie op stil zet, maar er heel dichtbij staat. Dat leidt ontzettend af. In grotere groepen kost het me moeite om op één gesprek te focussen en niet afgeleid te worden door andere gesprekken. Hierdoor ga ik, soms ook onbewust, vaak aan de kant van de groep staan en niet middenin. Maar volledige stilte is voor mij het ergst. Ik heb iets van achtergrondgeluid nodig. Dat hoeft niet hard te zijn, als het dat gepiep maar overstijgt. Ik kan me beter concentreren in geroezemoes dan in stilte.’
Judith Veen: ‘Er heerst nog vaak schaamte over gehoorverlies, terwijl het dus een natuurlijk proces is en ontzettend veel voorkomt. En eigenlijk maakt het niet eens uit of er sprake is van gehoorklachten. Het gaat om de impact van hinderlijk geluid op de gezondheid. Dat kan óók gaan over de afwezigheid van prettige geluiden zoals Fleur schetst. Voor iedereen levert een gezonde geluidsomgeving een belangrijke bijdrage aan het welzijn op het werk. Het verhoogt de kwaliteit van leven, het functioneren en de productiviteit.’ ‘Er zijn bepaalde processen die nu eenmaal geluid veroorzaken. In zo’n lawaaiige omgeving kan het helpen om elkaar echt aan te kijken, zodat je de mond goed kunt zien. Durf te vragen aan je collega om dat te doen. Het helpt ook als je van tevoren het gespreksonderwerp aangeeft. Wil je iets zeggen over de vakantieplanning of een wijziging in de bestelling doorgeven? Als dat al duidelijk is, wordt het gemakkelijker om iemands verhaal te volgen. Zo voorkom je dat iemand moet puzzelen – wat enorm veel energie kost. Deze tips helpen ook voor mensen met gehoorproblemen.’
Mensen hebben echt behoefte aan af en toe rust, vertelt Judith. ‘Als die rust in de werkomgeving er niet is, gaan we er actief naar op zoek. Dat kan ver gaan: in een bedrijf waar ik onderzoek deed, gaf maar liefst 50 procent van de medewerkers aan dat ze naar het toilet gingen omdat nergens anders rust te vinden was!’ Een pauzeruimte met een fijne akoestiek is een betere plek om je terug te trekken. Kijk eens kritisch naar de pauzeruimte. Voldoet die qua geluid aan de behoeften van de medewerkers? Resoneert er geluid vanuit de bakkerij, of is het de plek waar mensen staan te bellen? Judith: ‘Het is belangrijk om een goede plek te hebben voor de pauzes, waar je niet alleen even rustig kunt gaan zitten, maar waar de verstaanbaarheid ook prettig is.’
Judith benadrukt het belang van in gesprek gaan als je last hebt van geluiden. ‘Durf aan te geven wat je nodig hebt, zowel aan je collega’s als aan je leidinggevende.’ Sommige dingen, zoals een piepende deur of lekkende kraan, kunnen vrij eenvoudig worden opgelost. Voor specifieke werkzaamheden kunnen oorkappen een uitkomst zijn, ook als er geen sprake is van 80 dB. Maar het allerbelangrijkste wat Judith wil meegeven is: ‘Neem hinderlijk geluid serieus! Maak werk van een gezonde geluidsomgeving.’
Geschreven door Eveline Janse van Everlution, in opdracht van Veilig en Gezond in het bakkersbedrijf (onderdeel van Bakbekwaam)
