IN EARLINE MAGAZINE PUBLICEERDEN WE EEN ARTIKEL VAN KLINISCH NEUROPSYCHOLOOG EN CONSULTANT GELUIDSBELEVING OLAV WAGENAAR, GETITELD ‘EEN KWESTIE VAN BELEVING’, WAARIN DE ERVARING VAN OORSUIZEN CENTRAAL STAAT. WIJ VROEGEN JUDITH VEEN, EIGENAAR VAN HEART2HEAR, NAAR HAAR VISIE OP GELUIDSBELEVING. DIT ARTIKEL SCHREEF JUDITH SPECIAAL VOOR EAR@LINE.
Geluid zal iedereen op verschillende wijze beleven. Een open deur? Wellicht. Maar weet je ook waar dit mee te maken heeft? Waardoor de beleving van geluid verschillend wordt ervaren? Allereerst heeft dit te maken met de omgeving waarin je bent. Is het een veilige omgeving? Met andere woorden voldoen de inrichting en de activiteiten aan jouw verwachting? Is het voorspelbaar? En heb jij de controle over het geluid? Een simpel voorbeeld is de radio terwijl je werkt. Als jij ‘m aanzet op je favoriete zender met de bedoeling een saai klusje te veraangenamen, is dat een heel andere ervaring dan wanneer je collega de radio zonder overleg aanzet terwijl jij geconcentreerd werkt. Ook al is het op jouw favoriete zender.
Wat ook van invloed is op de beleving, is de oorsprong van geluid. Over het algemeen worden geluiden uit de natuur, zoals het tikken van de regen, een bruisende waterval of het breken
van de zeegolven, geassocieerd met en beleefd als ontspanning. En de geluiden die veroorzaakt worden door dieren kunnen een gevoel van nabijheid en verbondenheid geven. Afhankelijk van eerder opgedane ervaring kan die beleving veranderen. Denk maar eens aan een blaffende hond. Is jouw ervaring een blaffende hond die al kwispelend niet kan wachten totdat je dichterbij bent om te aaien, te spelen en te stoeien? Of heb je een ervaring met een blaffende hond die op je af kwam en begon te grommen? In het laatste geval kan de beleving emoties zoals angst of stress oproepen. En in het eerste voorbeeld zal de blaffende hond mogelijk emoties oproepen zoals vertedering, blijdschap of plezier. Dan heb je ook nog geluiden die veroorzaakt worden door of geassocieerd worden met het menselijk handelen. Hierbij kun je denken aan het geluid van een vliegtuig, telefoon of lift. Eenvoudigweg zou je kunnen zeggen dat het geluid door de mens wordt waargenomen in de akoestische omgeving. Dit wordt ook wel soundscape genoemd, een geluidslandschap.
Je kunt ook spelen met de beleving van geluid. Dat doet Philip Vermeulen met zijn indrukwekkende installatie Boem BOem in museum Voorlinden. Boem BOem is een percussie-instrument van monumentale proporties, waarmee Vermeulen verschillende speelse composities laat horen. De akoestische installatie bestaat uit twee opgevoerde tennisbalmachines die een stroom ballen met een meedogenloze snelheid tegen twee houten klankkasten laat knallen. We hebben het hier over een snelheid van zo’n 150 kilometer per uur. Hij speelt daarbij met het spanningsveld tussen verleiding en angst, met de instinctieve drang tot zelfbehoud én zelfvernietiging. Je kunt aan de zijkant staan of juist tussen de vuurlinies van de twee tennisbalmachines. Daar kun je het geweld en het geknal van de tennisballen het meest intens ervaren. En dat wilde ik. Het meest intens ervaren! Dus ging ik tussen de vuurlinies van de twee tennisbalmachines staan. Maar zelfvernietiging heeft bij mij wel een grens; vooral als het gaat over mijn gehoor. En daarom draag ik gehoorbescherming. Het museum bood gehoorkappen aan bij de ingang van de ruimte En toch droeg niet iedereen gehoorbescherming. ‘Wat gek’, dacht ik nog. Met zo’n introductie over snelheid, kracht en vernietiging.
Het bordje bij de deur gaf het volgende aan:
Ik realiseer me nu dat bezoekers niet weten wat ze kunnen verwachten. Ze bevinden zich in de rustige en veilige omgeving van Museum Voorlinden. En gaan dan naar een belevenis die spannend is volgens de folder en het bordje bij de deur. Maar ze weten niet wat ze daarvan moeten verwachten. Goede voorlichting is hierbij essentieel zodat mensen controle kunnen hebben over de geluidservaring en hun gezondheid. Zoals het dragen van oordoppen met carnaval. Daar is door de media welverdiend aandacht aan besteed met positief resultaat.
In die zin was het wel raar dat de deur werd gesloten nadat iedereen welkom was geheten. Pas hierna zetten de kunstenaar en de medewerkers van het museum de gehoorkappen op terwijl de bezoekers eenmaal binnen dit niet meer kunnen. Als je het mij vraagt weegt gezondheid zwaarder dan de fascinatie over beleving van geluid. Dus Museum Voorlinden: iedereen ontvangt gehoorbescherming en draagt deze tijdens de fantastische beleving van geluid door Philip Vermeulen.
